Su fogu est unu perìculu? No, est a mudare sas sustàntzias chi costìtuint su “perìculu”

De Giuseppe Mariano Delogu

Podimus nàrrere chi su fogu mannu de custas dies in Montiferru est su prus mannu in sos urtimos 50 annos? Lu podimus nàrrere: in 24 oras sunt brusiados carchi cosa comente 12-15 migia ètaros (lassamus a sa fine s’istatìstica giusta).
In su 1983 brusieint 5-6.000 ètaros, dae Santulussurgiu finas a Faghe Sole in Cumona de Cuglieri.
In su 1994, in 48 oras brusieint 7.500 ètaros, sighinde peroe sos matessi caminos (Bau ‘e Mela, Pabarile, Monte Oe, sos padentes de Iscanu). Ocannu su dopiu.

Si podiat evitare? Bint’annos faghet emmo. No in dies de oe. Tropu tardu.
Custa casta de fogos tentos (si mutint GIF, “grandi incendi forestali” in limba italiana) acudint a una fortza chi antigamente no si connoschiat: auninde cunditziones meteorològicas estremas [1] chin su logu chene manìgiu [2] faghent devènnere unu fatu “normale” unu disacatu mannu. E chin framas de 12-15 metros mancu sos Canadairs podent faghere nudda.

Podimus nàrrere chi b’at bisongiu de mudare sa manera de lèghere custos eventos? Si depet nàrrere chin fortza. S’idea de sa “protetzione tzivile” chi benit a nos sarvare in sos momentos de crisi chin aèreos e elicòteros – cando est giai tropu tardu – devet mudare in una idea de “preventzione tzivile”, in ue cadaunu de nois faghet su giustu pro s’autoprotetzione.
Custu cheret nàrrere no solu a impreare – a paràulas solu – su cunzetu de educatzione ambientale ma a su contrariu a realizare atziones cuncretas (e lu sutaiscrio: cuncretas!) pro reduire su perìculu chi creat sa cunditzione de su riscu [3].

Su chi un’atentu iscritore [4] at postu in evidèntzia in su libru suo est custu: no podimus mudare sas cunditziones generales de su clima, no podimus mudare sa morfologia de su terrinu, podimus solu mudare – una borta chi lu connoschimus – sas sustàntzias chi costìtuint su “perìculu”.
Pro su fogu mannu o su fogu tentu su periculu est in sas erbas, tupas, frunzas chi sicant in istiu. Tocat de las eliminare chin criteriu e intelligèntzia duos o tres meses in antis, chene nàrrere “l’apo a fagher a nobas”, pessande chi “tantu bi sunt cussos pagados pro istudare”. E sas amministratziones publicas depent fagher pianificatzione seria a livellu regionale, ma puru a iscala de logu prus in finu, finas a cumprendere su livellu de cada domo in bidda e in campagna.

B’at un’àteru puntu de sutalineare: custas atziones sunt obrigatorias in Franza (intro de 50 metros dae cada domo!). Depent devènnere obrigatòrias in Sardigna puru, chene vìnculos de tipu “paesìsticu” comente chi sa seguresa e sa salude de sa zente no siant prus importantes de sa bisione “estetica” de sos chi pessant chi su logu potat esistere tenende in foras s’omine.

Pro protèzere sos padentes tocat de èssere proativos e fàghere su giustu. Chene èssere cundennados a nudda fagher ca “sa sovrintendentzia no cheret”.
No est contu de initziativa personale solu: bi cheret una leze generale noa (non bastat sa leze regionale n° 8 de su 2016, tropu generica); bi cheret una istrategia de investimentu chin su PNRR chi ponzat in su centru de s’isvilupu sa protetzione de sas campagnas e de sas biddas muntagninas e su manìgiu selvicolturale preventivu de sos padentes e de sos pàsculos.

In Catalugna ant fatu bìngias in su logu de sa doa parafogu, bi sunt pastores dedicados a paschere de manera intensiva in beranu pro reduire sas erbas chi trasmitint su fogu: sunt esperièntzias chi ant pigadu puru su sinzale de produtzione locale (“Ramats de foc”, gamas contrafogu), “Vin fumat” (Binu de funu) est iscritu in s’eticheta de sos binos chi bendent chin su valore agiuntu de sa protetzione contra a su fogu.

Fortzis no bastat, peroe podet èssere unu cumintzu nou pro megiorare sas cosas. E puru sos dinares chi ìntrant in sas polìticas agrìculas (su PSR) depent èssere ispèndidos in base a unu pianu chi signalet sos “puntos crìticos”, est a nàrrere sos puntos in ue su fogu podet mudare fortza: in custos puntos si podet manigiare su logu chin atziones tècnicas cuncretas (arare su terrinu, segare sas tupas in prus, pudare sos ramos prus bassos de sos àrvores, pàschere chin intensidade cando b’at prus erva e gai sighinde).

S’autodeterminatzione de sa Sardigna si podet bìere fintzas in sa capacidade de organizare su logu in manera chi su fogu torret a èssere unu bonu serbidore e non prus unu mere malu.

Foto de presentada: Sardegna Digital Library


  • 1. Temperaturas > 37°C. Umididade relativa de s’àera < de su 20%. Bentos fortes chin corfos prus fortes chi faghent.
  • 2. Sos muros de pedra suta su ruvu, fenu a chintòrgia, tupas suta sas cales bi sunt cuadas argas de muntonargiu, finas logos de produtzione cumerciale o domos chin su fenu chene èssere remunidu in sas proprias cortes e gai sighinde.
  • 3. Sa formula est: R=PxVxE (Riscu est uguale a su Perìculu paris chin sa Vulnerabilidade e s’Espositzione).
  • 4. Antonello Pasini, “L’equazione dei disastri, cambiamenti climatici su terriori fragili” , Codice Ediz., 2020.

Cumpartzi • Condividi

Lascia un commento / Cummenta

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *

Captcha in caricamento...