sardoo-2-720x480

Is sardos non si cumprendent a pare? S’esperièntzia de Sardoo.

Pubricaus s’artìculu de Marcu Piras, pigau de sa bersioni de paperi de S’Indipendente, printau po s’atòbiu de “Fàulas, il Festival che ribalta i luoghi comuni sulla Sardegna”.

de Marco Piras

Bator annos a como est essida a campu s’idea di cuncordare unu giogu chi podiat serbire pro imperare e imparare su sardu ispassiendesi. Is istùdios de didàtica lùdica nosi ddu narant craru: gioghende imparamus sena nimancu nosi nde abigiare, e su chi imparamus nosi abarrat finas prus tempus in conca, ca su cherbeddu nostru est pensende a bìnchere una isfida, no a istudiare, e tando su protzessu de su imparare est prus naturale. 

S’esperièntzia de prus annus comente maistru de lìnguas – italianu e tedescu prus che totu – in is iscolas mi dd’at cunfirmadu cada borta chi apo imperadu giogos in is letziones. 

Duncas paris cun àteros amigos – Matteo Porceddu, Frantziscu Grussu, Giuseppe Broccia e Alessandro Cucca – amus comintzadu a traballare pro pònnere in pee custu giogu, chi si podet iscarriare e imperare in su Smartphone, ma andat bene finas pro cuncordare isfidas ispassiosas in logos che tzilleris, bibliotecas e finas in iscola. 

Sa lògica de su giogu est fàtzile meda e podimus nàrrere chi siat su frade minore de su prus connotu giogu de mesa “Taboo”: ddoe at unu faeddu “segretu” de intertzare, e chimbe faeddos proibidos. Una o prus personas faeddant pro ispricare su faeddu “segretu” sena de nàrrere is faeddos proibidos, e una o prus personas depent provare a cumprèndere de ite faeddu sunt chistionende. 

Punna de su giogu est finas sa de iscontzare publicamente su pregiudìtziu chi is sardos non si podent cumprendere s’unu cun s’àteru e is risultados nosi ant dadu resone. In is annos, mancari sa pesta inghitzada a s’acabu de su 2019 nosi apat unu pagu firmadu, amus cuncordadu presentatziones e isfidas in logos meda de Sardigna: dae Casteddu a Busache, dae Bosa a Nùgoro e finas in Tàtari – mancari sa lìngua locale non siat su sardu – e is personas ant giogadu e ant faeddadu s’una cun s’àtera sena nimancu si pònnere su problema, chi fatuvatu nosi firmat in su faeddare su sardu s’unu cun s’àteru, de chi ddoe fiat gente de zonas diferentes de Sardigna.

S’ esempru prus ispantosu est forsis su de s’isfida in Aristanis ocannu coladu pròpriu in su fèstival de Fàulas, cando ant giogadu totus in paris unas chimbanta persones chi beniant dae cada ingrone de Sardigna: Durgale, Orosei, Mòguru, Nùgoro, Sòrgono, Casteddu, Tresnuraghes, Iscanu, Lanusè e àteros logos ancora. 

Cada unu at faeddadu sa variedade de sardu sua, cada unu at cumprèndidu is àteros faeddende e cando bessiant a campu faeddos pagu connotos o chi mancari in *àteras* zona de s’isula si narant de manera diferente, at imparadu una cosa noba: mai amus a acabare de imparare una lìngua e is faeddos suos, nimancu in italianu chi est sa lìngua chi iscurtamus e legimus cada die in s’iscola e in is media! 

Unu pregiudìtziu dd’amus iscontzadu, ma Sardoo nosi at agiudadu a nde iscontzare finas unu àteru e diat a èssere su chi iscriende su sardu sighende unu istandard ùnicu, ochimus sa diversidade de sa lìngua. 

Arratza de fàula! A ochire sa diversidade est su non faeddare, su non imparare su sardu a is pitzinnos, su faeddare in italianu finas candu podimus e ischimus faeddare in sardu.

Amus isseberadu de iscrìere is faeddos de su giogu sighende una grafia ùnica pro resones pràticas: nosi abisongiaìamus de unu giogu chi si podiat imperare in totu sa Sardigna, chi podiat fàghere giogare in paris totus is sardos. Non *podìamus* fàghere unu giogu diferente pro su Campidanu de Casteddu, unu pro sa Mesania, unu pro sa Baronia, unu pro Nùgoro, unu pro su Sarrabus e aici sighende. 

Duncas amus isseberadu de iscrìere is faeddos chi tenent pronùncia diferente, ma orìgine comuna, in una manera isceti e de iscriere prus faeddos isceti in s’atopu chi ddoe siant geosinònimos – pro nàrrere, “margiane” e “grodde”, o ancora, “didu” e “pòddighe”.

Su logu in ue custa fàula s’est mostrada – a parre miu – de manera prus evidente est forsis pròpriu in Mòguru, sa bidda de ue benit sa prus parte de is chi ant postu in pee Sardoo e in ue amus cuncordadu prus de una isfida in custos annos. In Mòguru is variatziones de sa pronùntzia cunforma a àteras faeddadas sunt medas: sa “L” intra de duas vocales si fùrriat a “B”, sa “N” intro de duas vocales isparessit e sa vocale chi benit antis nde essit nasalizada, is vocales chi non tenent atzentu si fùrriant giai semper a “A”, sa “R” si movet intro de is faeddos e aici sighende. 

Però, cando amus giogadu, sa gente bidiat iscritu “melone” e naraiat “mabõi”, bidiat iscritu “Sirbone” e naraiat “Sribõi”, bidiat iscritu “mese de argiolas” e naraiat “mesaxrobas”, ca su cherbeddu fiat pensende a giogare e non a bìdere si a s’acabu de su faeddu ddoi fiat una “I” o una “E”, e de sa buca nde essiant is faeddos comente ddos naramus cada die in Mòguru. E sa matessi cosa est acuntèssida in cada bidda e tzitade in ue amus fatu presentadas e isfidas. 

S’iscrìere sighende una grafia ùnica nos at permitidu de unire totus is sardos e no at tentu influèntzia peruna in sa diversidade de sa pronùntzia de is faeddos.

A palas de su giogu ddoe at unu traballu mannu: pro como ddoe funt 520 faeddos de intertzare e 2600 faeddos proibidos, ma sighimus a traballare pro nde pònnere noos e pro atzùnghere sinònimos chi non connoschìamus o currègere faddinas. Nois etotu sighimus a imparare, bois·àteros sighide a bosi ispassiare, a imparare e a faeddare su sardu!


Imàgini: Vistanet

Cumpartzi • Condividi

Lascia un commento / Cummenta

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *

Captcha in caricamento...