Pro is limbas minorizadas, che a su sardu, sa tradutzione est prus che mai de importu, mescamente pro nde ismanniare sa presèntzia in su web e in is retzas sòtziales. Giùlia Olianas at intervistadu a Flàvia Eva Floris, tradutora, dotzente de iscola e dotoranda in “Tradutzione, Gènere e Istùdios Culturales” in s’Universitat de Vic – Universitat Central de Catalunya. Flàvia, in prus, faghet parte de Sardware, assòtziu de ativistas chi traballant pro sa presèntzia de sa lìngua sarda in sa tecnologia.
G: Salude Flàvia, est unu praghere a t’àere inoghe. Incumintzamus cun sa prima pregunta: nos podes contare unu pagu de tene e de ite ti ocupas?
F: Salude Giùlia e gràtzias pro s’intervista! Podimus nàrrere chi so semper istada amantiosa de sa tradutzione. In sa chirca de dotoradu cosa mia, basada subra de sa tradutologia feminista, apo tratadu de sa figura e de is traballos de is tradutoras chi ant traduidu òperas de narrativa in sardu. Apo pigadu sa laurea magistrale in “Tradutzione Ispetzialìstica” in s’Universidade de Casteddu, cun una tesi in sardu subra de tecnologias pro sa tradutzione e lìnguas minorizadas, analizende unu progetu collaborativu e tecnològicu de tradutziones de testos amministrativos in sardu. In prus, fatzo parte de Sardware, assòtziu de persones voluntàrias chi traballant pro ispainare su sardu in su mundu digitale. Cun Sardware amus contribuidu e semus contribuende a sa localizatzione in sardu de programmas su prus lìberos e a còdighe abertu.
G: Cal’est, sigundu tene, su ligàmine intre tradutzione e limbas minorizadas?
F: Ischimus totus chi a iscrìere – e, isterrende su sentidu, a tradùere – est una de is fainas prus poderosas pro s’amparu de is lìnguas minorizadas. Agiudat, in antis de totu, a ddis donare visibilidade, dignidade e variedade cuntestuale e lessicale. Fintzas cando semus traduende in sardu, ispainamus sa lìngua iscrita in cussos cuntestos chi seberamus, e faghimus a manera chi no abarret lacanada in is chistionos orales intre famìglia e traditzione. Cada borta chi traduimus semus ponende su sardu a cunfrontu cun cuntzetos e terminologia de su tempus coladu, presente e benidore, faghende in s’interis una esperièntzia siat de imparòngiu pro nois etotu e siat de afortiamentu lessicale pro sa lìngua de sa comunidade nostra. Creare cuntenutos in sardu bolet nàrrere a allùghere unu motore chi produet àteras risorsas e, duncas, richesa linguìstica e culturale.
Finas pro custu, cun s’Assemblea Setoriale de Limbas de Assemblea Natzionale Sarda (ANS) semus cuncordende una sèrie de seminàrios de tradutzione, cun sa punna de propònnere ainas prus pràticas a sa tradutzione in lìngua sarda.
G: Nara·nos unu pagu de prus de custu progetu.
F: Is seminàrios ant a èssere abertos a totu is persones chi nde bolent iscire de prus de (is istùdios de) tradutzione, in sensu teòricu ma prus che totu pràticu. Is primos duos atòbios ant a èssere su 14 e su 28 de su mese de maju, on-line, e ant a faeddare de tradutologia, comunicatzione, tecnologia, deretu.
Su primu at a èssere mescamente teòricu e dd’apo a tènnere deo cun su tìtulu “Ite sunt sa tradutzione e sa tradutologia? Cuntzetos, teorias e esèmpios”. A pustis de una presentada de cuntzetos e metàforas acapiadas a sa tradutzione, in prus chi de is lìnias de chirca de fundamentu de sa disciplina tradutològica, m’apo a cuntzentrare in is piessignos de sa tradutologia feminista. Comente istùdiu cuncretu de aplicu de custa teoria apo a batire a esempru su progetu de sa tesi de dotoradu, chi at postu a pare sa tradutologia cun is feminismos e is lìnguas minorizadas de Sardigna.
Su 28 de maju a is 17:30 b’at a èssere su seminàriu “Ainas e pràticas de tradutzione in sardu” a incuru de Adrià Martín-Mor, dotzente de tradutologia in s’Universitat Autònoma de Barcelona. Adrià nos at a presentare ainas de impreare pro sa tradutzione a su sardu, proponende·nos atividades pràticas de tradutzione in su cuntestu digitale.
Prus a in antis, a pustis de s’istiu, amus a faeddare de “Tradutzione, Deretu e Amministratzione” cun Antonio Ignazio Garau, Cristina Puddu, e Enzo Bonesu, in collaboratzione cun s’Ordine de is Avocados, e de “Tradutzione e comunicatzione” cun Mauro Piredda.
In àmbitu tecnològicu, un’àteru de is seminàrios at a èssere cuncordadu cun sa collaboratzione nostra de Sardware, chi at a chistionare de is progetos chi sunt abertos a totu is persones chi ant a àere piaghere e disìgiu de bi pigare parte.
Is datas e is ligàmines de is atòbios ant a èssere publicados dae is pàginas social de Assemblea Natzionale Sarda e ant a èssere in lìnia in sa prataforma pro vìdeo-cunferèntzias Jitsi Meet. Amus seberadu Jitsi Meet pròpiu ca est a disponimentu in lìngua sarda.
G: Nara-nos de prus: comente si podet pònnere Jitsi in sardu?
F: Est simple meda: pro seberare su sardu in Jitsi: carcare sa rotedda > àteru > limba > sardu.
G: Pro concruire tando, pro ite est de importu a tradùere a su sardu?
F: Una borta ògnia duas chidas una lìngua morit: b’at istùdios chi narant chi in custu sèculu ant a isparèssere intre su 50 e su 90% de is lìnguas de su mundu. In custas cunditziones de emergèntzia linguìstica globale est ancora prus beru chi sa tradutzione no est mai una aina nèutra.
Cando seberamus de tradùere fache a una lìngua minorizada che a su sardu, non semus isceti tramudende o furriende messàgios, allegas e faeddos, ma semus afortiende sa dignidade e s’abilesa sua. In custos tempos ue is lìnguas mannas cherent a si pigare totu su logu chi b’est in totu is cuntestos de sa comunicatzione, a tradùere a su sardu bolet nàrrere a ddi torrare a sa lìngua sa legitimidade, sa boghe e su logu chi in custos ùrtimos 50-100 annos ddis ant privadu e furadu pro more de protzessos istòricos e culturales de podere coloniale. Custu cheret nàrrere chi su sardu podet pensare, creare, fraigare, iscrìere e afirmare. A tradùere no est isceti a furriare elementos linguìsticos, ma cheret nàrrere fintzas a bortulare is gerarchias dominantes. Est a ddi donare s’agiudu nostru pro chi su sardu potzat (r)esìstere.
G: Ti torramus gràtzias Flavia e arregordamus sa lista de is seminàrios!
F: Gràtzias meda a tie Giùlia e a S’Indipendente!
II (28 de maju) – Adrià Martìn
“Ainas e pràticas de tradutzione in sardu”
III – Antoni Nàtziu Garau, Cristina Puddu, e Enzo Bonesu
“Tradutzione, Deretu e Amministratzione”
IV – Mauro Piredda
“Tradutzione e comunicatzione”
V – Sardware
“Progetos in àmbitu tecnològicu abertos a totus”
Foto: s’imàgine riproduit unu cantzu de s’òpera cuntzetuale One and Three Chairs de Joseph Kosuth, realizada in su 1965. Sa versione impreada inoghe presentat una tradutzione in sardu de su testu, a fine informativu e in respetu de su deretu d’autore. S’artista cheret ammustrare comente su matessi ogetu podet èssere traduidu e rapresentadu in tres màneras diferentes: fìsica, in foto e in paràulas.
