Ambiente

127 Articoli

Architettura

3 Articoli

Cinema

8 Articoli

Cultura

148 Articoli

Economia

8 Articoli

Giustizia

8 Articoli

Interviste

49 Articoli

Lingua

45 Articoli

Mondo

26 Articoli

Musica

4 Articoli

Notizie

60 Articoli

Persone

15 Articoli

Politica

210 Articoli

S'Imprenta

132 Articoli

Sanità

13 Articoli

Senza Categoria

1 Articoli

Società

15 Articoli

Sport

5 Articoli

Storia

89 Articoli

Trasporti

3 Articoli

Non perdere le ultime da S'Indipendente!

Mancu unu èuro de dinare pùblicu a fèstival chi non càrculant su sardu

S’istadiale est cumintzada de ora meda, ma in Sardigna su sole non isetat a làmpadas pro callentare sas dies e cumintzare a ischidare biddas e tzitades de su sonnu de ierru. Bastant sos primos iscàmpios de sole e in cada bidda, in cada tzitade, in cada bighinadu cumintzant a nde essire a pìgiu fèstival de ònnia arratza che rundiles a sos primos atzìnnos de beranu, creschent in nùmeru finas a arribare a trìulas e austu chi unu no ischit a ite manu si donare pro sa cantidade de cosa chi ddoe at de fàghere. Ddoe at fèstival de literadura, de cìnema, de poesia, de mùsica, de teatru, de fotografìa, de totu custas cosas postas in paris, festas in ue si papat cosa tìpica e manifestatziones pro mustrare creatziones istravanadas de artesanos.

“Libros in carrela”, “Làmpadas de sos iscritores”, “Boghes in bighinadu”, “Cantende e contende”, “Magasinos abertos”, “Atòngiu in Campidanu”: sunt nùmenes de fantasia, ma diant pòdere èssere nùmenes de fèstival a beru. Pro s’in prus, difatis, a custas initziativas ddis ponent unu nùmene in sardu, forsis ca ddi donat cuddu sabore de traditzione a autentitzidade chi a nois sardos nos praghet a bantare, ma francu su bantu, pagu abarrat, e de sa limba prus pagu ancora nos importat.

Prus de su tìtulu, difatis, in sardu o àteras limbas de Sardigna non ddoe at nudda: peruna informatzione, perunu ispetàculu, peruna publitzidade, peruna presentatzione in sardu de libros, film o mustras.

A bortas podimus bìdere sitos in ingresu, frantzesu o tedescu, ma de sardu mancu s’umbra. Cun totu chi isportellos linguìsticos e ufìtzios de limba sarda podent fàghere – a indonu! – traballos de tradutzione a chie si ddu domandat. Est chi nemos ddos chircat!

Chie non traballat pro su sardu traballat contra a su sardu

Si caminende in istrada bidimus a una persona ghetada in terra cun una ferta manna in su costadu, chi bogat sàmbene a carcidas e est perdende sas fortzas, tenimus duas possibilidades: a nos firmare a dda agiudare o a tirare a in antis comente chi nudda e lassare chi si nche morrat a pagu a pagu. Non esistit una positzione nèutra. Sa matessi cosa balet pro sa limba sarda.

Sa chirca de Anna Oppo essida in su 2007 in “Le lingue dei sardi – una ricerca sociolinguistica”, ddu mustràt làdinu giai dae tando: su sardu est morrende•si•nche. Sa trasmissione intergeneratzionale s’est firmada, semper prus pagu giòvunus ddu faeddant, no est prus sa limba de sa sotzializatzione, e in sas tzitades ddu chistionant pagu e nudda.

In custa cunditzione, a abarrare indiferentes a su sardu est a ddu ispìnghere conca a sa tumba. 

Chie cuncordat initziativas culturales tenet sa possibilidade – e sa responsabilidade – de intervènnere pro furriare custu caminu, e cun issos sas istitutziones chi custas initziativas ddas sustennent e ddas finantziant.

Pro ite, tando, sas istitutziones, sa Regione, diant dèpere finantziare a chie – lassende semper su sardu foras de sas initziativas pùblicas – traballat pro bochìere sa limba? Pro ite diat dèpere donare dinare a chie, in palas de una cara chi faeddat de cultura, isseberat – custa prenda de valore illacanadu chi est sa limba nostra – de dda lassare a una banda? Sa lee 22 de su 2018 de sa Regione ponet craru chi: “La lingua sarda, il catalano di Alghero e il gallurese, sassarese e tabarchino, costituiscono parte del patrimonio immateriale della Regione, che adotta ogni misura utile alla loro tutela, valorizzazione, promozione e diffusione.” 

S’artìculu 14, chi pertocat sos eventos culturales, est lena meda, ma diat bastare pagu pro una lee prus forte: vinculare finantziamentos e patrotzìniu a fèstival, mustras etc a sa presèntzia de is limbas remonadas in sa lee. Est a nàrrere: pro pòdere otènnere finantziamentos o partotzìniu diat tocare chi sa comunicatzione siat a su mancu bilìngue, chi sos canales sòtzial e sos sitos siant a su mancu bilìngue, e – forsis sa cosa prus de importu in su caminu pro sa normalizatzione de sa limba – chi ddoe siat semper a su mancu unu film in sardu, sa presentatzione de unu libru in sardu, un’artista chi cantat in sardu, un’òspite chi faeddat in sardu. E finas a donare prus puntos, in sos bandos, a chie prus cosas cuncordat in sas limbas chi sa lee narat de amparare.

Est una medida fàtzile a dda pònnere in caminu, si podet fàghere dae oe a cras, e diat donare una iscutulada bella forte a su panorama culturale de Sardigna.

Unu tzìrculu virtuosu pro su benidore de sa limba e de sa Sardigna

A die de oe est “normale” a pensare chi sa limba de sa cultura, de sa vida pùblica, siat s’italianu e s’italianu isceti. Pro more de custa idea finas totu cuddas personas chi sunt crèschidas faeddende in sardu, chi tenent su sardu che limba naturale, chi ddu faeddant semper cun amigos e parentes, cando depent chistionare publicamente passant a s’italianu comente si siat sa cosa prus òvvia de su mundu. Tocat a furriare fundu a susu custa manera de pensare, tocat a normalizare s’impreu de su sardu.

Diat bastare un’istìmulu piticu pro cambiare custa forma mentis dannàrgia fìgia de pregiudìtzios e repressione linguìstica, e su de vinculare finantziamentos e patrotzìniu a sa presèntzia de su sardu podet èssere cussu apretu chi incarrerat su cambiamentu. Non est a ddu bìdere comente unu castigu, ma comente una medida positiva, una medida premiale chi podet incarrerare unu tzìrculu virtuosu pro su benidore de sa limba sarda.

A bellu a bellu, totus diant torrare a cumentzare a donare prus atentzione a sa limba nostra, si diat incoragiare sa produtzione de libros, film, ispetàculus in sardu. Si diat animare chie faeddat su sardu in su fitianu a ddu faeddare in pùblicu puru, torrende a acapiare su ligàmene intro totu cussas personas – gràtzias a deus ancora meda – chi su sardu ddu tenent che limba mama, e sos chi su sardu sunt perdende•ddu ca non dd’intendent, diamus cumentzare a intèndere sa limba prus e prus e at a èssere una cosa semper prus comuna a dda faeddare in ònnia cuntestu.

Si diat donare su valore chi meresset a totu sa produtzione – manna – in limba chi a fitianu est tratada che cosa de segunda classe o comente cosa petzi pro una nitza de amantiosos. Chie connoschet su sardu ma non s’intendet seguru at a chircare de si megiorare, si diat donare traballu a tradutores, maistros, e a totus cuddos isportellistas e ufìtzios de limba sarda chi non ddos càrculant meda meda.

Unu linguista italianu famadu, Gabriele Iannàcaro, faeddende de limbas in pergulu de si mòrrere, narat chi sa màscara de ossìgenu a su patziente tocat a si dda pònnere cando est ancora in vida, non cando est mortu. Cun su sardu semus in custu tretu, semus in su momentu chi podimus torrare a abbivare sa limba nostra, ma nos tocat a nos mòvere, ca si sighimus a ddi tirare istocadas cada die, sa limba s’at a mòrrere luego.


Imàgini: Marco Piras

Cumpartzi • Condividi

Lascia un commento / Cummenta

I commenti saranno sottoposti ad approvazione prima della pubblicazione.

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *

Captcha in caricamento...