Su Sardu in Iscola: due giorni di convegno tra Ossi e Ploaghe

Dae su 2021 a sa duas dies in Ossi, mèrcuris 29 de santugaine, e in Piaghe, giòbia 30 de santugaine.
A intro de s’Assemblea Territoriale de Tàtari de Assemblea Natzionale Sarda (ANS), in su 2021 Maria Vittoria Migaleddu, sòtzia istòrica de ANS, aiat propostu una faina pro promòvere su sardu in is iscolas movende dae is asilos niu, mègius cussos gestidos dae is Comunos. Aiat agatadu unu cuntatu cun is amministradores e is cussigeris comunales de Corona de Logu e cun su Prof. Gianni Marras, Dirigente de s’Istitutu Cumprensivu de Pèifugas, chi incruet is iscolas de Maltis, Laerru, Tzaramonte, Èrula e Piaghe, ue dae unos cantos annos aiant introduidu s’imparu de su sardu in su curricolum de s’iscola de s’infàntzia e elementare.
Difatis, giai in s’annu iscolàsticu 2016/17 s’imparu de su sardu in s’iscola de s’infàntzia e in cudda primària, fiat istadu insertadu a intro de su 20% de su monte oras iscolàsticu cumplessivu chi cada istitutu podet seberare de impreare in autonomia, previa aprovatzione de is òrganos collegiales.
“S’obietivu de custa isperimentatzione fiat e est, su de permìtere a is istudiantes de si torrare a apoderare de sa cultura de su territòriu e megiorare a manera cumplessiva is capatzidades espressivas e cognitivas issoro pro mèdiu de s’impreu veiculare de limbas diferentes comente a su sardu, a s’italianu e a s’inglesu. Su progetu, in sa fase evolutiva sua, previdiat una valutatzione rigorosa a manera sientìfica de is resurtados de custa esperièntzia” (cit. dae art. de S’indipendente de su 23 de trìulas 2024).
Dae custos primos adòbios naschet sa voluntade de istitutzionalizare custa fase initziale, alladiende su grupu “Su sardu in iscola” a sa collaboratzione de cantos, prevalentemente insinnantes, amministradores comunales e ativistas, reteniant importantes is atziones in defensa de su sardu e de is àteras limbas de sa Sardigna e fundamentale sa trasmissione intergeneratzionale issoro movende dae s’iscola.
Dae su maju 2022, una sèrie de addòbios ant tentu logu in S’Ulumedu, in Ossi, Mara Arbarei, Cuartu e Tàtari cun sa partetzipatzione mescamente de dirigentes iscolàsticos, dotzentes, famìlias.
Giae de is cumintzos, s’assòtziu “Su sardu in iscola” at pigadu cuntatos cun sa Prof.ssa Antonella Sorace de s’Universidade de Edimburgu, presidente de s’assòtziu internatzionale “Bilingualism Matters”, mescamente pro realizare una chirca chi podiat valutare in manera sientìfica is resurtados de s’isperimentatzione de s’Istitutu Cumprensivu de Pèifugas.
In su maju 2024 s’est fata duncas sa chircat in duas cuintas de s’iscola primària de Piaghe chi aiant isperimentadu s’imparu de su sardu dae 7 e 5 annos e in is duas cuintas de s’iscola primària de Ossi, chi no aiant sighidu perunu imparu de su sardu, seberadu comente a grupu de controllu.
Sa chirca at duncas interessadu unos sessanta istudiantes de is duas biddas valutados comente a sìmiles intre issos pro realidades sotzioculturales; is famìlias de is istudiantes de is duos tzentros interessados ant aderidu a su 100%.
“In su maju de s’annu iscolàsticu 2023-2024 – nos contat Maria Vittoria Migaleddu, moderadora de su progetu – sunt istadas suministradas diversas baterias de proas istruturadas:
a) duas de cumprensione linguìstica;
b) sa proa de is màdrighes de Raven;
c) duas proas pro mesurare is funtziones esecutivas (proas ranette e stroop test).
“A ambos grupos ddis ant fintzas suministradu unu cuestionàriu sotziolinguìsticu divididu in tres partes:
1) Espositzione linguìstica de su pitzocu/a in famìlia, in s’areu, in s’ambiente sotziale.
2) Cantu is pitzocos impreant is diversas limbas: italianu, sardu e àteras.
3) Auto-valutatzione e auto-pertzetzione petus a s’impreu de is diversas limbas: sardu, italianu, àteras”.
In su cunvegnu de duas dies chi s’at a tènnere mèrcuris 29 de santugaine in Ossi e giòbia 30 de santugaine in Piaghe, chi at pro tìtulu “Sa limba minoritària comente a mesu de insignamentu: su casu de su Sardu”, ant a bènnere acrarados, dae sa Prof.ssa Mirta Vernice de s’Universidade de Urbinu, comente su progetu previdit (progetu finantziadu de su totu pro mèdiu de unu crowdfunding e sena peruna soventzione pùblica), is èsitos de sa chirca a intro de is istùdios internatzionales in contu de bi e pluriliguismu, chi ant a bènnere imbetzes presentados dae sa Prof.ssa Antonella Sorace.
Dal 2021 alla due giorni di Ossi, mercoledì 29 ottobre, e Ploaghe, giovedì 30 ottobre.
All’interno dell’Assemblea Territoriale di Sassari di Assemblea Natzionale Sarda (ANS), nel 2021 Maria Vittoria Migaleddu, storica socia di ANS, propose un’attività mirante a promuovere il sardo nelle scuole a partire dagli asili nido, meglio se quelli gestiti dai Comuni. Trovò un contatto con gli amministratori e i consiglieri comunali di Corona de Logu e con il Prof. Gianni Marras, Dirigente dell’Istituto Comprensivo di Perfugas, di cui facevano parte anche le scuole di Martis, Laerru, Chiaramonti, Erula e Ploaghe, dove da alcuni anni era stato introdotto l’insegnamento del sardo nel curricolo della scuola per l’infanzia ed elementare.
Infatti già nell’anno scolastico 2016/17 l’insegnamento del sardo nella scuola dell’infanzia e in quella primaria, era stato inserito all’interno del 20% del monte ore scolastico complessivo che ogni istituto può scegliere di utilizzare in autonomia, previa approvazione degli organi collegiali.
“L’obiettivo di questa sperimentazione era ed è, quello di consentire agli studenti di riappropriarsi della cultura del territorio e migliorare complessivamente le loro capacità espressive e cognitive, attraverso l’impiego veicolare di lingue diverse come il sardo, l’italiano e l’inglese. Il progetto, nella sua fase evolutiva, prevedeva una valutazione scientificamente rigorosa dei risultati di questa esperienza” (cit. da art. di S’indipendente del 23 luglio 2024).
Da questi primi incontri nasce la volontà di istituzionalizzare questa fase iniziale, allargando il gruppo “Su sardu in iscola” alla collaborazione di quanti, prevalentemente insegnanti, amministratori comunali e attivisti, ritenevano importanti le azioni in difesa del sardo e delle altre lingue della Sardegna e fondamentale la loro trasmissione intergenerazionale partendo dalla scuola.
Dal maggio 2022 una serie di incontri sono stati organizzati a Olmedo, Ossi, Villamar (Mara Arbarei) Quartu e Sassari con la partecipazione soprattutto di dirigenti scolastici, docenti famiglie.
Sin dagli inizi l’associazione “Su sardu in iscola” ha preso contatti con la Prof.ssa Antonella Sorace dell’Università di Edimburgo, presidente dell’associazione internazionale “Bilingualism Matters” soprattutto per realizzare una ricerca che potesse valutare scientificamente i risultati della sperimentazione dell’Istituto Comprensivo di Perfugas.
Nel maggio 2024 si è svolta quindi la ricerca nelle due quinte della scuola primaria di Ploaghe che avevano sperimentato l’insegnamento del sardo da 7/5 anni e nelle due quinte della scuola primaria di Ossi, che non avevano seguito alcun insegnamento del sardo, scelto come gruppo di controllo.
La ricerca ha quindi coinvolto circa sessanta studenti dei due paesi valutati come simili fra loro per realtà socio-culturali; le famiglie degli studenti dei due centri coinvolti hanno aderito al 100%.
“Nel maggio dell’anno scolastico 2023-2024 – ci racconta Maria Vittoria Migaleddu, coordinatrice del progetto – sono state somministrate diverse batterie di test strutturati:
a) due di comprensione linguistica;
b) test delle matrici di Raven;
c) due test per misurare le funzioni esecutive (test delle ranette e stroop test).
“A entrambi i gruppi è inoltre stato somministrato un questionario socio-linguistico diviso in tre parti:
1) Esposizione linguistica del ragazzo/a in famiglia, nel parentado, nell’ambiente sociale.
2) Uso da parte dei ragazzi delle diverse lingue (italiano, sardo e altre).
3) Autovalutazione e autopercezione rispetto all’uso delle diverse lingue (sardo, italiano, altre)”.
Nel convegno di due giorni che si terrà mercoledì 29 ottobre a Ossi e giovedì 30 ottobre a Ploaghe, dal titolo “La lingua minoritaria come mezzo di insegnamento: il caso del Sardo”, verranno dunque illustrati, dalla Prof.ssa Mirta Vernice dell’Università di Urbino, come previsto dal progetto (che peraltro è interamente finanziato mediante un crowdfunding e senza alcuna sovvenzione pubblica), gli esiti della ricerca all’interno degli studi internazionali che vengono svolti sul bi e pluriliguismo, che verranno invece presentati dalla Prof.ssa Antonella Sorace.

Foto: Ornella Piroddi















